2013/2 Nieuwe Arabische literatuur

Hoofdredactioneel

‘Wie door bommen wordt bestookt kan niet over de schoonheid van de orchidee dichten. Althans: niet zonder daarmee ook een politiek statement te maken.’ Dat is de stelling in het essay in deze ZemZem van Matthijs Ponte, mede-directeur van het nieuwe literatuurfestival Read My World in Amsterdam. Het festival wil Nederlandse en internationale auteurs stimuleren om in hun werk het grensgebied tussen literatuur en journalistiek op te zoeken. Tijdens de eerste editie, op 13, 14 en 15 september, is er speciaal aandacht voor Egyptische en Palestijnse auteurs. Voor ZemZem vormt dit aanleiding een katern te wijden aan actuele Arabische literatuur.

Read My World werkt samen met lokale curatoren. Voor deze eerste editie zijn dat de Egyptische verhalenvertelster, romanschrijfster en journaliste Abeer Soliman en de Palestijnse dichteres en journaliste Asmaa Azaizeh. Van beide curatoren is in dit nummer werk opgenomen, evenals van de Egyptische auteurs Malaka Badr, Eman Abdel Rahim en Yasser Abdel Latif, en van de Palestijnse auteurs Ghayath Almadhoun, Ala Hlehel en Tarik Hamdan. Het zijn auteurs die vaak niet eerder buiten hun landsgrenzen hebben opgetreden, maar, zo schrijft Ponte, ‘behept zijn met een scherpe, kritische pen’.

Ook is er in deze ZemZem aandacht voor de Internationale Prijs voor Arabische Fictie. Naar aanleiding van de zesde editie organiseerde het Amsterdam Center for Middle Eastern Studies een discussie over de zes boeken op de shortlist. Het favoriete boek van de panelleden was Ya Maryam van de Iraakse schrijver Sinan Antoon. Naast Djûke Poppinga, die zich als vertaalster onmiddellijk aangetrokken zei te voelen tot deze roman, vond ook Mariwan Kanie het de beste inzending. Hij prijst het boek om de ingetogenheid en de rust waarmee het is geschreven. ‘Het is een roman zonder schreeuw.’ Voor ZemZem zetten de panelleden hun oordeel op papier.

Ook de literaire verwerking van de Arabische opstand komt in het katern aan bod. In zijn essay ‘Het boek dat de revolutie voorspelde’ analyseert Robbert Woltering meerdere romans. ‘Op een enkele uitzondering na geen grootse literatuur,’ zo concludeert hij, ‘maar de frisheid en de hoop die uit het nieuw verschenen prozawerk opstijgen, verlenen hieraan een bijzondere kwaliteit.’

We kijken ook terug in het katern over Arabische literatuur: Annerienke Fioole geeft in haar artikel een analyse van de klassieker Seizoen van de trek naar het noorden van de Soedanese schrijver Tayyib Salih. In de nieuwe aflevering van Afscheid van een generatie vindt u dit keer een portret van linguïst Everhard Ditters. Columnist Asis Aynan mijmert op de pond op het Amsterdamse IJ over de Marokkaanse zanger Qosmit. In de serie Veldnotities beschrijft Caroline Roset hoe ze aan haar geluidsmateriaal van het gesproken Arabisch van Darfur komt. Ten slotte laat deze ZemZem een glimp zien van de tentoonstelling ‘Verlangen naar Mekka. De reis van de pelgrim’, die tot 9 maart 2014 te zien is in Rijksmuseum Volkenkunde in Leiden. Terwijl Luitgard Mols souvenirs van Nederlandse bedevaartgangers aan een onderzoek onderwierp, laat Nina Swaep u kennis maken met een tot voor kort onbekende plattegrond van de Kaäba.