2012/1 Dwarsdenkers 10 portretten

Hoofdredactioneel

Tien auteurs — wetenschappers, journalisten, kunstenaars en activisten — maakten een portret van iemand die hem of haar persoonlijk inspireert. Iemand die stof doet opwaaien. Iemand van naam, of nog redelijk onbekend. Een dwarsdenker.

De Syriër Akram Antaki heeft de laatste tien jaar gezocht naar de smalle marge van vrij denken in zijn land. Half maart stuurde hij een uitvoerige beschouwing naar Jan Jaap van Oosterzee, vol zorg over een revolutie die steeds gewelddadiger en sektarischer wordt. 

Of neem de Saoedische denker Abdallah al- Maliki. Hij pleit voor democratie in zijn land, op basis van de islam. Volgens Joas Wagemakers probeert hij daarmee niet alleen de geschiedenis te herschrijven, maar klaagt hij ook impliciet zijn eigen regime aan.

Elke tijd heeft zijn eigen helden nodig en het lijkt erop alsof een nieuwe generatie jonge Koerdische kunstenaars nu wereldwijd naam en faam aan het maken is. Ahmet Ögüt is misschien wel het meest tot de verbeelding sprekende voorbeeld, schrijft Özkan Gölpinar. Geboren in 1981 in het Koerdische Zuid-Oosten van Turkije, timmert Ögüt nu aan de weg, niet alleen in Istanbul maar over de hele wereld. 

Toen Mariwan Karrie in 1992 Irak ontvluchtte en diep in de nacht in een kleine boot de Tigris overstak zonder te kunnen zwemmen, dacht hij aan het gedicht ‘Hymne van de regen’ van Badr Shakir al-Sayyab. 

Fathi Youssef is in Libië een prominent lid van de internationale Berberorganisatie World Amazigh Congres. Drie jaar geleden ontmoette Gerbert van der Aa deze activist voor het eerst. Hij was direct van hem onder de indruk.

‘Raed is iemand met veel energie en weinig concentratie.’ De Libanese kunstenaar Raed Yassin won in maart een prestigieuze prijs tijdens Art Dubai. Jeroen Kramer was erbij. 

Onder invloed van de opstanden in de Arabische wereld breidde de Marokkaanse zanger Rachid Gholam zijn religieuze repertoire uit met expliciete protestliederen. Maar zijn stem is niet langer te horen tijdens de demonstraties. Een interview door Nina ter Laan.

Hij is charismatisch en lijkt in niets op de stereotype linkse, seculiere Israëli. Zijn identiteit is verwarrend en maakt nieuwsgierig, stelt Erella Grassiani. ‘Yehuda Shaul overschrijdt de scheidslijnen binnen de Israëlische samenleving.’ 

Wie in de Palestijnse diaspora uit een gevoel van onmacht weleens overweegt de strijd voor rechtvaardigheid te stoppen, zo schrijft Fadi Hirzalla, kan hernieuwde inspiratie vinden in de gedachte aan de onvermoeibare Palestijnse activisten in de bezette gebieden. Issa Samander van het Ma’an Development Centre is zo’n activist. 

Ze draagt geen gezichtssluier, rijdt zelf auto en als journalist spaart ze de machthebbers niet. Nadia as-Saqqaf (35) is hoofdredacteur van de Yemen Times. Als enige vrouwelijke hoofdredacteur in Jemen doorbreekt ze alle stereotypen over Jemenitische vrouwen. Anna Bukhari zocht haar op. 

Tien portretten, tien individuen met verschillende opvattingen, negen nog in leven, en allemaal zetten ze ons aan tot nadenken.