2008/1 60 jaar Nakba

Hoofdredactioneel

In mei, als Israël zijn zestigste verjaardag viert, herdenken de Palestijnen de Nakba, de vlucht en verdrijving van honderdduizenden Palestijnen uit hun woonplaatsen. Tussen eind 1947 en de eerste helft van 1949 raakten meer dan 750.000 Palestijnen ontheemd. Ruim 675 dorpen werden verwoest. Zoals Arjan El Fassed, van wie onlangs het boek Niet iedereen kan stenen gooien verscheen, schrijft in deze ZemZem ‘zijn de namen van de gebieden veranderd, alsof deze dorpen en hun inwoners nooit hebben bestaan. De Nakba, catastrofe, is een diepe wond en voor Palestijnen bepalend voor het conflict’. Op dit moment zijn er meer dan 6,6 miljoen Palestijnse vluchtelingen. Daarom het thema ’60 jaar Nakba’. 

In een interview met Stan van Houcke noemt de Palestijnse onderzoeker Salman Abu Sitta 2008 de zestigste verjaardag van de grootste etnische zuivering in de moderne geschiedenis. Ook wijst Abu Sitta in het openingsartikel onder andere op een feit dat door Israëlische en Palestijnse historici nog niet gedetailleerd is onderzocht, namelijk de deportatie van duizenden Palestijnse mannen naar werkkampen. 

In deze ZemZem ook een portret van de ‘kaartenmaker van Palestina’, de Nederlandse geograaf Jan de Jong. Ruim twintig jaar werkte hij in de Palestijnse gebieden. Hij bracht de Israëlische nederzettingenbouw in kaart en ontwierp scenario’s voor een oplossing van het vluchtelingenvraagstuk. Er is geen Palestijns dorp dat hij niet kent, geen nederzetting die hij niet heeft bezocht. Een onbekend aspect van de Nakba is de roof van tienduizenden boeken uit Palestijnse bibliotheken. De Israëlisch-Nederlandse cineast Benny Brunner kwam het verhaal op het spoor en is van plan het te verfilmen. Een ander aspect van het Palestijns-Israëlische conflict is de intra-Palestijnse strijd. Dit haalt het Nederlandse nieuws veel minder vaak, of slechts als onderdeel van het conflict met Israël. Joas Wagemakers schetst een historische analyse van zestig jaar Palestijns leiderschap. En ook onder andere nog in dit themanummer een serie bijzondere foto’s en een bespreking van de tentoonstelling ‘Palestina 1948, herinneringen aan een verdwenen vaderland’, te zien in het Tropenmuseum in Amsterdam. 

Tegelijkertijd start ZemZem met twee nieuwe series. Ten eerste een serie over de geschiedenis van de Nederlandstalige oriëntalistiek. Welke ontwikkelingen bijvoorbeeld motiveerden de geleerden? De arabisten Richard van Leeuwen en Arnoud Vrolijk tekenden voor het schrijven van een chronologisch overzicht in tien afleveringen. 

Ten tweede verrichten we de aftrap van de serie ‘afscheid van een generatie’. Begin dit jaar ging journalist Bertus Hendriks officieel met pensioen bij de Wereldomroep. Daarom figureert hij als eerste in een serie portretten van Nederlanders die zich hun leven lang hebben beziggehouden met het Midden-Oosten, Noord-Afrika of de islam.

Verder lezen? Dit nummer is helaas uitverkocht, maar u kan het nummer binnenkort digitaal aankopen via de webshop.