2024/1 Een kijkje in de keuken

Kinderen die meekijken bij het rollen van dolma’s in de keuken, bakkers die knapperig brood uit de oven schuiven, met de hele familie aan tafel om gehaktballetjes te proeven, of staande op straat de tanden zetten in een broodje gefrituurde aubergine met mangosaus… Het water loopt u bij het lezen van deze ZemZem in de mond.

Het bereiden en delen van een maaltijd heeft een niet te onderschatten rol in het sociale leven van het Midden-Oosten en Noord-Afrika en vormt een bron van culturele trots. Mensen praten graag over eten en recepten worden al eeuwenlang van generatie op generatie doorgegeven. Eetcultuur is innig verweven met lokale, en soms etnische of religieuze identiteit. Tegelijk laten de artikelen van Sasha Goldstein-Sabbah en Fausia S. Abdul mooi zien dat zij net zo goed het product is van constante wederzijdse culinaire kruisbestuiving, van India tot Trinidad.

Een bord eten is helaas niet voor iedereen vanzelfsprekend. Het Midden-Oosten en Noord-Afrika zijn bijzonder gevoelig voor de gevolgen van klimaatverandering. Dat heeft te maken met ecologische omstandigheden, met name de waterschaarste en het risico op verwoestijning, maar ook met politiek-economische, zoals de verschuiving naar industriële landbouw en de afhankelijkheid van importproducten. Welke invloed dat heeft op de voedselsoevereiniteit in Egypte lezen we in het artikel van Rosa Kappel. Moeten we dan met zijn allen insecten gaan eten als bron van proteïne? Sommigen vinden het onsmakelijk, anderen haram, maar volgens Willem Flinterman lustte de Profeet ook wel een sprinkhaantje.

In conflictgebieden als Gaza en Jemen wordt de infrastructuur voor voedselproductie of voedselhulp zelfs doelbewust aangevallen, met hongersnood tot gevolg, zo betoogt Christian Henderson. Ook buiten het themakatern besteedt ZemZem aandacht aan de Palestijnse strijd tegen vernietiging. We bespreken de, helaas brandend actuele, hervertaling van de Palestijnse roman Mannen in de zon en Kegham Djeghalian probeert de herinneringen aan betere tijden in Gaza levend te houden aan de hand van foto’s van zijn grootvader.

Juist in deze tijden van polarisering vinden we het belangrijk om verschillende geluiden te laten horen. Een aantal bijdragende auteurs zagen zich, onder druk of vanuit zelfcensuur, genoodzaakt hun woorden aan te passen. Dat raakt de redactie en des te meer bewondering hebben we voor onze collega’s bij Dabanga. Mohammed Abdulrahman vertelt in dit nummer hoe hij met zijn team onder grote druk onafhankelijk nieuws blijft brengen uit en over Soedan.

Is het wel gepast om in tijden van geweld, oorlog en honger te schrijven over lekker eten? Bij ZemZem vinden we, net als de vrouwen in de portretjes, dat het delen van een goede maaltijd troost biedt. Dus we zingen graag lof op de asperge en de ui, op brood en bulgur, granaatappel en watermeloen, op al het lekkers dat ons nader tot elkaar brengt.

Verder lezen? ZemZem 2024/1 is beschikbaar in de webshop en in verschillende boekenwinkels in Vlaanderen en Nederland.