De Oeigoeren en de selectieve solidariteit van de islamitische wereld

opinie

De onderdrukking van moslims in China, en in het bijzonder de systematische mensenrechtenschendingen tegen de Oeigoerse bevolking, zijn inmid­dels welbekend. Maar diplomatieke druk vanuit islamitische landen tegen die repressie ontbreekt volledig. Solidariteit zal daarom van onderop moeten komen, betogen Alerk Ablikim en Casper Wits, maar ook daar komt voorals­nog weinig van terecht.

Gepubliceerd in 2023/1 China

Veel islamitische landen onderhouden warme banden met China. Zo werd in maart 2022 de toenmalige Chinese minister van Buitenlandse Zaken met alle egards ontvangen op een bijeenkomst van de Organisation of Islamic Cooperation (OIC), een van de belangrijkste wereldwijde organisaties voor islamitische landen. Het is opvallend dat veel islamitische landen goede banden hebben met China gezien de onder- drukking van moslims, met name Oeigoeren, in dat land. Een organisatie als het oic maakt zich normaal gesproken juist sterk voor onderdrukte moslims, bijvoorbeeld in Myanmar, Kashmir en Palestina. Soortgelijke sympathie voor de Oeigoeren is bij het OIC ver te zoeken, en daarmee lijkt het geen uitzondering te zijn onder islamitische organisaties.

veel islamitische landen hebben goede banden met China

Voor leiders in de islamitische wereld is solidariteit met moslims wereldwijd een sterk politiek middel. Voor politieke steun en humanitaire hulp aan Bosnische moslims bij het uiteenvallen van Joegoslavië, de Rohingya in Myanmar, en de verschillende crises in Afghanistan en Palestina deden de leiders een beroep op panislamitische solidariteit. Zij zetten die solidariteit vaak af tegen de positie van westerse mogendheden, die de mond vol hebben van mensenrechten, terwijl zij direct of indirect betrokken waren bij de verwoesting van Irak en Afghanistan en de ontheemding en onderdrukking van de Palestijnen. Ook het Franse verbod op de hidjab was een krachtige katalysator voor protest in Pakistan en Turkije, met grote eensgezindheid tussen de politieke elite en de gewone bevolking.

Bovengenoemde voorbeelden tonen de enorme potentie van internationale solidariteit onder moslims aan. Dit artikel onderzoekt waarom islamitische landen niet kritischer zijn tegenover China en concludeert dat de enige kans op een sterker engagement van moslims met de Oeigoeren van onderop moet komen; van gewone mensen die druk zetten op hun leiders. Voorlopig lijkt zo’n beweging echter nog ver weg, onder meer omdat het in de meeste landen in kwestie een groot risico inhoudt om tegen de regering in te gaan.

Om de positie van de Oeigoeren binnen de islamitische wereld nader te duiden, is het allereerst zaak een verklaring te vinden voor de toenemende internationale steun aan China vanuit moslimlanden – steun die we ook buiten de islamitische wereld zien groeien in eigenlijk het hele mondiale Zuiden (Afrika, Latijns-Amerika, Azië).

Verder lezen? Bestel het nummer nu in onze webshop.

Alerk Ablikim is een Oeigoers-Nederlandse student aan de Universiteit Leiden. Casper Wits is sinoloog en universitair docent Oost-Aziëstudies aan de Universiteit Leiden.

Noten

1. Lily Kuo, “Chinese detention ‘leaving thousands of Uighur children without parents’,” The Guardian, 16 oktober 2020, voor het laatst geraadpleegd op 28 april 2023 via www. theguardian.com/world/2020/oct/16/thousands-of-uighur-children-orphaned-by-chinese-detention-papers-show.
2. “China cuts Uighur births with iuds, abortion, sterilization,” The Associated Press, 29 juni 2020, voor het laatst geraadpleegd op 28 april 2023 via apnews.com/article/269b3de1af34e- 17c1941a514f78d764c.
3. Vicky Xiuzhong Xu, “Uyghurs for Sale: ‘Re-education’, forced labour and surveillance beyond Xinjiang,” The Australian Strategic Policy Institute, 1 maart 2020, www.aspi.org.au/report/uyghurs-sale.
4. De Uyghur Forced Labor Prevention Act, Text – H.R.1155 – 117th Congress (2021- 2022). Zie www.congress.gov/bill/117th-congress/house-bill/1155/text.
5. Persbericht van de Europese Commissie d.d. 14 september 2022: “Commission moves to ban products made with forced labour on the EU market,” voor het laatst geraadpleegd op 28 april 2023 via ec.europa.eu/commission/presscorner/detail/en/IP_22_5415.
6. Annual report of the United Nations High Commissioner for Human Rights and Reports of the Office of the High Commissioner and the Secretary-General, Genève 23 juli 2019, digitallibrary.un.org/record/3853505?ln=en.
7. De brief is beschikbaar in de digitale Bibliotheek van de VN: digitallibrary.un.org/re- cord/3853509?ln=en.
8. United Nations Human Rights, Office of the High Commissioner, OHCHR Assessment of human rights concerns in the Xinjiang Uyghur Autonomous Region, People’s Republic of China, 31 augustus 2022, www.ohchr.org/sites/default/files/documents/countries/2022-08-31/22-08-31-final-assesment.pdf.
9. “U.N. body rejects debate on China’s treatment of Uyghur Muslims in blow to West,” Reuters, 7 oktober 2022, voor het laatst geraadpleegd op 28 april 2023 via www.reuters.com/ world/china/un-body-rejects-historic-debate-chinas-human-rights-record-2022-10-06/.
10. Andréa Worden, “China at the un Human Rights Council Conjuring a ‘Community of Shared Future for Humankind’?” National Bureau of Asian Research, 25 augustus 2020.