Een fotografe in de Iraanse mannensportschool

In 2004 maakte de kunstenaar Mehraneh Atashi de fotoserie Zourkhaneh, Bodiless, I van mannen in een traditionele Iraanse sportschool. Door een spiegelreflectie van zichzelf in de fotoserie te verwerken, overschrijdt ze de strikte grens van een mannendomein, en bevraagt ze tegelijk het onderscheid tussen sporters en toeschouwers, en tussen afbeelding en medium. ZemZem sprak met Atashi over hun project.¹

Gepubliceerd in 2022/2 Sport!

‘Ik was altijd al gefascineerd door de Zourkhaneh. Mijn vader was een echte sportman. Hij trainde het nationale basketbalteam in Iran, en iedere ochtend zette hij een cassettebandje op met Zourkhaneh-muziek om vervolgens met het hele gezin oefeningen te doen om wakker te worden en de dag actief te beginnen.

In 2004 werkte ik als documentair fotograaf voor een persbureau en wilde ik foto’s maken van de Zourkhaneh. Maar eenmaal daar aangekomen – dit was er één in het zuiden van Iran – zeiden ze: “De adem van vrouwen is in deze ruimte verboden.” Dat moment werd mijn belangrijkste drijfveer voor dit project, dat zich richt tegen de rigide gendersegregatie in Iran.

Ik bleef naar de Zourkhaneh gaan en sprak met de mannen. Ik denk dat de kracht van de camera ervoor zorgde dat ik uiteindelijk toestemming kreeg om naar binnen te gaan. Fotografie is namelijk heel belangrijk voor de pahlevan, de mannen die de oefeningen doen, omdat ze hun spieren willen tonen. In de Zourkhaneh hangen veel foto’s, ook oude foto’s gemaakt ten tijde van de Kadjaren-dynastie.

Verder lezen? Pre-order het nummer in onze webshop.

Judith Naeff is medehoofdredacteur van ZemZem.

Noten

1.  Atashi wenst met de voornaamwoorden hen, zij en hij te worden aangesproken.
2.  Voor een analyse van de dynamiek tussen sporter, toeschouwer en fotograaf in Atashi’sfotoserie, zie: Pedram Dibazar, Urban and Visual Culture in Contemporary Iran: Non-Visibility and the Politics of Everyday Presence (Londen: Bloomsbury: 2020): 150-52.
3. Mehraneh Atashi, “Tehran’s self portraits,” itsjustdelusionoftouch, 2008-2010, voor het laatst geraadpleegd op 29 augustus 2022 via http://itsjustdelusionoftouch.com/
4. Iranica Online, “Ja‘fari, Ša‘bān” voor het laatst geraadpleegd op 10 oktober 2022 via www. iranicaonline.org/articles/jafari-saban; Houchang E. Chehabi, “Sport and politics in Iran: the legend of Gholamreza Takhti,” The International Journal of the History of Sport 12, nr. 3 (1995): 48-60.
5. Houchang Chehabi, “Gender Anxieties in the Iranian Zurkhaanah,” International Jour- nal of Middle East Studies 51, nr. 3 (2019): 395-421.