De geest uit de fles. Djinns in de Arabische verteltraditie en folklore

Gepubliceerd op Gecategoriseerd als Geschiedenis, Literatuur, Religie & Zingeving

Djinns spelen een belangrijke rol in de islamitische verhaalliteratuur, de folklore en het volksgeloof. Ze zijn opstandig en onbetrouwbaar, maar ook gul en een goede zondebok. Wie of wat deze demonen ook zijn, één ding is zeker: wees altijd op je hoede en blijf nooit als laatste achter in het badhuis.

Gepubliceerd in 2022/1 Er was eens…

Niet-moslims zullen djinns, de demonen uit de Arabisch-islamitische traditie, associëren met de goedmoedige, dienstbare geest uit de Walt Disneyfilm Aladdin, die simpelweg ‘Geest’ wordt genoemd. Geest wordt opgeroepen door over de wonderlamp te wrijven en staat dan ten dienste van zijn meester, de eigenaar van de lamp, voor wie hij de meest wonderbaarlijke opdrachten uitvoert. Geest is een van de vele verschijningsvormen van de djinn, waarachter een complexe en rijke mythologie schuilgaat.

Djinns in profetenverhalen en andere genres
In de film is Geest vooral een figuur die een wat exuberante ‘Oosterse’ verbeeldingswereld moet oproepen maar voor de meeste moslims zijn djinns een realiteit: in de Koran worden djinns meestal samen met mensen genoemd als wezens die deel uitmaken van de schepping en waarvan het bestaan daarom niet kan worden betwist. Verder wordt er in de Koran niet veel over ze onthuld, behalve dat ze geschapen zijn uit een ‘rookloos vuur’, of uit ‘vuur en wind’ (K 15:27), en dat een deel van hen zich tot de islam bekeerde toen ze bij toeval Mohammed zijn openbaring hoorden reciteren.

Salomo beveelt de geesten om zich aan hem te onderwerpen. Illustratie door Edmund Dulac, in Ernst Ludwig Schellenberg, Arabische Nächte: Erzählungen aus Tausend und eine Nacht (Weimar: Gustav Kiepenheuer 1913). Bron: New York Public Library

Verder lezen? Het nieuwe nummer verschijnt op 21 juni 2022 en is nu met korting te bestellen in onze webshop (pre-order).

Richard van Leeuwen

Richard van Leeuwen is vertaler van Arabische literatuur en was tot 2022 universitair docent Islam aan de Universiteit van Amsterdam (2024/2).

More Posts

Door Richard van Leeuwen

Richard van Leeuwen is vertaler van Arabische literatuur en was tot 2022 universitair docent Islam aan de Universiteit van Amsterdam (2024/2).

Wat leuk dat u geïnteresseerd bent in ZemZem!

Vaste lezer worden? U kunt in onze webshop een jaarabonnement afsluiten (22,50 per jaar). Ook kunt u hier losse nummers bestellen.