De Egyptische schrifthistoricus Bahia Shehab (Beiroet, 1977) werd als kunstenaar bekend met haar A Thousand Times No-project (Duizend keer nee) voor de tentoonstelling The Future of Tradition – The Tradition of Future (De toekomst van traditie – De traditie van de toekomst) in het Haus Der Kunst in München. Zoals ze in juni 2012 in haar ted-talk zei: ‘Als kunstenaar, als vrouw, als Arabier, als mens in deze wereld, wilde ik in 2010 maar één ding zeggen. Ik wilde “Nee” zeggen.’[1] Kort na dat project brak in 2011 in Egypte revolutie uit en in de periode die daarop volgde kreeg Shehabs project een nieuw leven in de Caïreense straten: als graffiti. Josephine van den Bent sprak haar in Caïro.
Gepubliceerd in 2016/2 Beeldcultuur
Allereerst: gefeliciteerd! Afgelopen 17 april werd bekendgemaakt dat jij, samen met de Frans-Tunesische graffitikunstenaar eL Seed, de unesco Sharjah Prijs voor Arabische Cultuur hebt gewonnen. Je bent de eerste Arabische vrouw die deze prijs wint, hoewel dit al de veertiende editie is. Voor welk werk heb je de prijs gewonnen, en hoe voelt het om de eerste vrouwelijke winnaar te zijn?
‘Ach, als je naar de Nobelprijs kijkt, is veertien nog helemaal niet zo slecht!’ (In 115 jaar tijd zijn Nobelprijzen uitgereikt aan 48 vrouwen, tegen 840 mannen.[2] – JvdB) ‘Ik heb de prijs gewonnen voor een aantal dingen, voornamelijk voor het A Thousand Times No-project, maar ook voor het academische werk dat ik aan de American University in Caïro heb gedaan. De jury kijkt naar verschillende dingen, en de kunst zelf is daar slechts een van. Wat heel interessant is aan deze toekenning, is niet alleen dat ik een vrouw uit de Arabische wereld ben, maar vooral het feit dat ik de prijs samen met eL Seed win. We zijn allebei straatkunstenaars. Deze prijs bevestigt de kracht van straatkunst als communicatiemiddel voor verandering. Dat is een goed teken. Ik weet niet of het ooit iets zal betekenen voor onze overheden, of het ze überhaupt op zal vallen, maar voor de jongere generatie is het belangrijk. Het medium is nieuw in de Arabische wereld, en om het dan erkend te zien worden door unesco… dat is niet niks!’
Kun je me wat vertellen over het A Thousand Times No-project?
‘Ik heb duizend voorbeelden van het woord “nee” in het Arabisch verzameld.[3] Ik heb er een heel jaar aan gewerkt, in 2010, waarin ik verschillende vormen van het woord op verschillende dragers verzamelde. Daarmee heb ik toen een gordijn van plexiglas gemaakt, een grote installatie, en een boek gepubliceerd.[4] Voor mij was dat boek het belangrijkste onderdeel, omdat het de evolutie van het woord “nee” documenteerde, de visuele geschiedenis ervan. Aanvankelijk vroeg ik me af of ik er wel duizend zou kunnen vinden. Maar ik vond er duizend en besefte dat er zelfs veel meer dan duizend zijn. Het laat zien hoe groot de visuele traditie is. Ik heb natuurlijk in verschillende islamitische manuscripten gekeken, maar ook naar materiële cultuur, zoals tapijten, houtwerk, en glas- en metaalwerk. Het woord “nee”, la in het Arabisch, komt veel voor op dit soort objecten, omdat het deel uitmaakt van de sjahada, de islamitische geloofsbelijdenis: La ilaha illa Allah (Er is geen god dan God). Al deze objecten hadden andere vormen voor dit woord, wat heel interessant was.’
Verder lezen? Bestel het nummer in onze webshop.
[1] https://www.ted.com/talks/bahia_shehab_a_thousand_times_no#t-25603
[2] https://www.nobelprize.org/nobel_prizes/
[3] In het Arabisch schrift wordt het woord la, ‘nee’, weergegeven door een samengestelde letter.
[4] http://www.khattbooks.com/shop/a-thousand-times-no-a-visual-history-of-the-lam-alif/