Veel te vroeg
Hoofdredactioneel
Als we het in Nederland over ‘de oorlog’ hebben, bedoelen we eigenlijk altijd de Tweede Wereldoorlog. Maar in België en Frankrijk leven de herinneringen aan de Eerste Wereldoorlog nog volop en in Groot-Brittannië staat die oorlog bekend als ‘the Great War’. Ook in het Midden-Oosten heeft de Eerste Wereldoorlog diepe wonden nagelaten. De oorlog leidde ertoe dat het Osmaanse Rijk, dat de kant van Duitsland koos, grotendeels onder het bestuur kwam van de Britten en de Fransen, die de regio in 1916 opdeelden via het beruchte Sykes-Picot-Verdrag. In datzelfde jaar begon, aangemoedigd door de Britten, onder leiding van Husayn b. Ali, de emir van Mekka, de Arabische Opstand tegen het Osmaanse centrale gezag in Istanboel. De Europese inmenging, de Arabische Opstand en de pogingen van de Osmaanse leiders om te redden wat er te redden viel hebben gevolgen gehad die tot op de dag van vandaag voelbaar zijn. Vandaar een themanummer van ZemZem over deze oorlog, die zo’n honderd jaar geleden begon.
Umar Ryad gaat in op de jihad die, gestimuleerd door Duitsland, in het Osmaanse Rijk afgekondigd werd tegen de Britten en de Fransen. Ali Al Tuma richt zich op de Duitse jihad, de steun aan de Marokkaanse strijd tegen de Fransen. De ingrijpende veranderingen in het Midden-Oosten ten gevolge van de Franse en Britse overwinning zijn het onderwerp van het artikel van Richard van Leeuwen, terwijl Sophie Spaan het Franse ‘eerbetoon’ aan de koloniale soldaten middels de Grande Mosquée de Paris analyseert. Sommige episodes uit deze periode zijn bekender dan bovenstaande zaken, zoals de genocide op de Osmaanse Armeniërs en de Slag bij Gallipoli. Annemarike Stremmelaar en Gülhan Demirci gaan in op respectievelijk de historiografie over de genocide en de herdenking van Gallipoli.
Ook bevat dit nummer weer de vertrouwde rubrieken als de column van Asis Aynan, Afscheid van een generatie met Paul Aarts, deel zes uit Luitgard Mols’ serie over islamitische kunstcollecties in Nederland, de Proefschriftrubriek, Veldnotities en Abdelkader Benali’s favoriete boek in Op het nachtkastje.
Hoofdredactie
Jurgen Maas & Annemarike Stremmelaar
Eindredactie
Pim Aarns en Lucia Admiraal
Redactie
Pim Aarns, Lucia Admiraal, en Joas Wagemakers
Aan dit nummer werkten mee
Asis Aynan, Rachid Benhammou, Carmen Becker, Arwen van der Burg, Rehab Chaker, Gülhan Demirci, Esther van Eijk, Said El Haji, Anthon Keuchenius, Richard van Leeuwen, Roel Meijer, Luitgard Mols, Joost Pollmann, Wim Peumans, Annemieke van Plateringen, Umar Ryad, Jan Slomp, Sophie Spaan en Ali Al Tuma
In deze ZemZem
‘Heilige Oorlog made in Germany’
Duitse jihadpropaganda tijdens de Eerste Wereldoorlog
Umar Ryad
8
Historische bijziendheid
De Osmaanse sultans draaien zich om in hun graf
Richard van Leeuwen
14
Si Herman en Abdel Malek
De Duitse jihad in Marokko tijdens de Eerste Wereldoorlog
Ali Al Tuma
27
De Grande Mosquée de Paris
Tussen eerbetoon en propaganda
Sophie Spaan
35
‘Een schanddaad’
Taner Akçam en de genocide op de Osmaanse Armeniërs
Annemarike Stremmelaar
42
Bij Çanakkale begon de victorie
Turkse visies op de slag bij Gallipoli
Gülhan Demirci
54
Trektocht
Column
Asis Aynan
62
Docent met een missie
Portret van Paul Aarts
Aflevering 21 van de serie Afscheid van een generatie
Jurgen Maas
65
Posters als spiegel van de samenleving
Luitgard Mols
78
‘God heeft me homo gemaakt en Hij heeft me geholpen naar Europa te komen’
Wim Peumans
85
‘Binnen of buiten het kordon?’
Veldnotities
Onderzoek naar da‘wa-activisme in Duitsland
Carmen Becker
91
Proefschriften
Khadija Kadrouch-Outmany, Begraven en behoren
Merel Kahmann, Hoe het Hollandse klimaat de lange arm van Rabat in de hand werkt
Ammeke Kateman, Muhammad Abduh en de kiemen van het debat over moderne islam
Joas Wagemakers
102
In memoriam Anna Chris Eikelboom
Esther van Eijk
109
Een eerste ontmoeting
Anthon Keuchenius
113
In memoriam Jacques Waardenburg
Jan Slomp
114
Geen reis, maar een omweg
Op het nachtkastje
Abdelkader Benali over eeuwige reiziger Ibn Battuta
Lucia Admiraal
120
Liefde als wapen tegen geweld
De Internationale Prijs voor Arabische Fictie
Arwen van der Burg
126
Literatuur
Hulde aan de gemengde liefde
Said El Haji
129
Het onverklaarbare verklaren
Patrick Cockburn, De nieuwe heilige oorlog: De opkomst van IS en de soennitische opstand
Hans Jaap Melissen, IS – Tot alles in staat: De opmars van een terreurbeweging
Judit Neurink, De oorlog van ISIS
Joas Wagemakers
136
Menselijke vraagstukken
Mohammed Mrabet, Liefde met een lok haar
Rachid Benhammou
141
Kroniek van de revolutie
Dirk Wanrooij, Oproer: Een kroniek van de Egyptische revolutie
Roel Meijer
144
De Arabier van de toekomst zit op school
Riad Sattouf, De Arabier van de toekomst — Een jeugd in het Midden-Oosten (1978-1984)
Joost Pollmann
148
In naam van de literatuur
Khaled Khalifa, Er zijn geen messen in de keukens van deze stad
Rehab Chaker
151
Signalementen
Lucia Admiraal
155
Verder lezen
- Opgroeien tussen vrees en hoop. In gesprek met Ritta
Portret De Palestijns-Syrische Ritta vluchtte op zestienjarige leeftijd uit Syrië naar Nederland. Ze vertelt ZemZem hoe het was om te leven in een vluchtelingenkamp, over het leven in Nederland en… Lees verder Opgroeien tussen vrees en hoop. In gesprek met Ritta - Tegendraadse intellectueel en schrijver van de menselijke tragiek. In memoriam: Elias Khoury
Op 15 september van dit jaar overleed Elias Khoury. De Libanese publieke intellectueel stond bekend om zijn literaire werk en om zijn politiek engagement. Door de ogen van zijn eenvoudige… Lees verder Tegendraadse intellectueel en schrijver van de menselijke tragiek. In memoriam: Elias Khoury - Terug naar het land van je ouders. In gesprek met Touria Aziz
Portretje Gepubliceerd in 2024/2 Over grenzen en mensen Migratie is in de eerste plaats de uiting van een diepe, menselijke drijfveer, namelijk de impuls om je leven te willen verbeteren. Dat… Lees verder Terug naar het land van je ouders. In gesprek met Touria Aziz - De visumprocedure voor Algerije: krijgt het Europese paspoort dan eindelijk bonje met de grens?
Veel Europeanen kunnen zich maar moeilijk voorstellen dat ze de gevaarlijke tocht over zee zouden maken om illegaal een grens over te steken. Met hun rode paspoort ervaren zij immers… Lees verder De visumprocedure voor Algerije: krijgt het Europese paspoort dan eindelijk bonje met de grens?