We staan nog maar aan het begin van een tsunami aan studies over de Arabische Lente. Na de eerste golf van merendeels journalistieke boeken en boekjes (vaak met een overdaad aan illustraties) komen langzamerhand ook de meer studieuze publicaties op de markt.
Sommige daarvan hebben een specifieke invalshoek — zoals het belang van de economie, de rol van contrarevolutionaire krachten of van sociale media — terwijl andere juist een ‘helikopterbeeld’ schetsen van de turbulenties van de afgelopen anderhalf jaar (en vooral ook van wat daaraan voorafging). Met The Arab Uprising. The Unfinished Revolutions of the New Middle East behoort Marc Lynch (als blogger bekend onder de naam @abuaardvark) tot de laatste categorie. Het is een fraai, zeer leesbaar overzichtswerk, gestoeld op een grote mate van realisme. In het eerste hoofdstuk waarschuwt Lynch al dat we er niet vanuit moeten gaan dat de opstanden noodzakelijkerwijs tot een liberale of democratische uitkomst zullen leiden. De afloop hangt van veel factoren af, waaronder het aanpakken van de gigantische economische problemen waar de landen in kwestie mee worstelen.
Onder de titel ‘Building toward revolution’ gaat de auteur terecht terug naar eerdere volksopstanden, in het bijzonder de eerste en de tweede Intifada (resp. 1987-1991 en 2000-2002) en de diverse protestbewegingen in Egypte (waarvan Kifaya de bekendste, zij het niet de belangrijkste is geweest). In deze eerste fase van protestbewegingen begint zich een ‘nieuwe Arabische publieke sfeer’ te ontwikkelen die tijdens de revoltes van de afgelopen tijd tot volle wasdom is gekomen. De rol van ‘nieuwe sociale media’ — die inmiddels niet meer zo ‘nieuw’ noch ‘sociaal’ zijn — wordt daarbij tot reële proporties teruggebracht: ze waren, constateert Lynch, een noodzakelijke noch voldoende voorwaarde voor het organiseren van de protesten. Desalniettemin besteedt hij, en dat is ook terecht, royaal aandacht aan de ‘hashtag protesten’ van Marokko tot Jemen, die symbool staan voor die nieuwe Arabische publieke sfeer.
Veder lezen? Bestel het nummer Nieuwe politiek in onze webshop.