Column
Gepubliceerd in 2011/3 400 jaar Nederland Turkije
In 2001 was ik aan het stappen met vrienden. Ik was net begonnen aan mijn studie geschiedenis. Tijdens de avond ontmoette ik Mustafa, een Nederlander van Turkse afkomst. Hij had een visie op geschiedenis die ik niet kende. ‘Wij Turken zijn de winnaars van de geschiedenis,’ zei hij. Ik was verbaasd, terwijl hij verrast was dat dit nieuw voor mij was: ‘Wist je dat niet?! Vriend, wij hebben de Romeinen én de Chinezen kapot gemaakt!’ Plotseling sprong het gesprek over op de Nederlandse deelname aan de transatlantische slavenhandel en het koloniale bewind in Nederlands-lndië. Hier waren we het met elkaar eens: geen periodes om trots op te zijn. ‘Maar tijdens de Gouden Eeuw was Nederland wel veel sterker dan Turkije!’, voegde ik er aan toe. Mustafa ontkende dit, en veel verder zijn we die avond niet gekomen.
Later ben ik me gaan afvragen in welke mate mijn bijdrage aan de discussie was ingegeven door het geschiedenisonderwijs op de middelbare school. Voor mij was duidelijk dat Mustafa’s versie van de geschiedenis extreem gekleurd was. Hij op zijn beurt was het oneens met mijn toenmalige visie op de Nederlandse geschiedenis.
Nu, met een geschiedenisdiploma op zak, na een scriptieonderzoek naar ‘het wereldhistorische’ in het Nederlandse geschiedenisonderwijs en gewapend met talloze inzichten door het werken met honderden geschiedenisdocenten uit heel Europa, zie ik de patronen van bovenstaand gesprek overal terugkomen. Overal ter wereld is het historisch bewustzijn doordrenkt van gevoelens van trots, pijn en schaamte. Geschiedenisonderwijs, een van de meest verfijnde producten van het negentiende-eeuwse nationalisme, is nog altijd primair een vehikel voor zulke emoties. In Nederland zijn de beoogde emoties bijvoorbeeld trots op de Gouden Eeuw, verdriet om de Duitse bezetting en de Holocaust, schaamte voor de slavenhandel. Maar hebben we hier te maken met ‘goed’ geschiedenisonderwijs, of met politiek-correcte indoctrinatie? Wat is de functie van geschiedenisonderwijs op school, de vorming van een nationale identiteit, of het aanleren van kritische vaardigheden?
Verder lezen? Bestel het nummer in onze webshop.