Essay
Het Turks-Armeense conflict wordt in de populaire beeldvorming vaak neergezet als universeel. Haat geldt als zowel oorzaak als gevolg van de genocide. Sindsdien zouden Turken (en Azeri’s) overal en altijd lijnrecht tegenover Armeniërs staan. Een rondgang in het gebied levert een ander inzicht op. Een exposé over vier mannen. Of ze alle vier gekwalificeerd kunnen worden als ‘Turk’ is discutabel, maar dat ze alle vier taxichauffeurs zijn, is zeker.
Gepubliceerd in 2010/3 Arabische Lente
Istanbul
Mijn vader grapt altijd over Istanbul, dat het geen stad meer is maar een republiek, en dat het binnenkort zijn onafhankelijkheid zal uitroepen. Als je de intercontinentaal pendelende mensenmassa in Istanbul ziet, zie je niet de onwrikbare maatschappelijke structuur die moderne republieken kenmerkt. Het is meer een georganiseerde chaos, bijeengehouden door twee gammele bruggen. over een vervuilde zee, baldadige supportersverenigingen en een geolied maffia-apparaat.
Op een luie zondagavond in juni stap ik in een taxi en raak zoals gebruikelijk aan de praat met de chauffeur. Nadat de gangbare platitudes de revue zijn gepasseerd (werk/school, voetbal), raken we in gesprek over politiek. Normaal mijd ik politieke discussies met mensen die ik niet goed ken, maar aangezien je een taxichauffeur in Istanbul met een aan zekerheid grenzende waarschijnlijkheid nooit meer tegen zult komen, kun je net zo goed het achterste van je tong laten zien. Als ik hem vertel dat ik in Nederland woon, valt hij uit tegen de motie over de Armeense genocide die de Tweede Kamer aannam in 2004. Zijn emotionele explosie had mij ertoe moeten bewegen om naar een ander onderwerp over te stappen, maar uit pure balorigheid vertel ik hem dat ik historisch onderzoek heb verricht naar de geweldsuitbarsting van 1915 en tot de conclusie ben gekomen dat het inderdaad genocide betrof.
De man spert zijn ogen wijd open en kijkt me wel drie seconden aan. In het verkeer in Istanbul zou dit normaliter tot een ongeluk en een wisse dood hebben geleid, ware het niet dat er toevallig geen auto’s voor ons rijden en er geen voetgangers oversteken. Ik houd mijn poot stijf en verklaar rustig: ‘Als je in het binnenland van Turkije rondloopt, kan je dat ook van Turkse bejaarden horen.’ ‘Leugens van onze vijanden uit het Westen…’ gromt hij, maar kan mij, als rijke Euro-Turkse klant, niet beledigen of confronteren. In een andere sociologische setting was hij me misschien aangevlogen, maar onder deze condities blijft de escalatie uit. Wel zie ik duidelijk dat hij kookt van woede. De uitwisseling wordt helemaal kafkaësk als ik hem bij aankomst een exorbitante fooi toestop, bijna de helft van de ritprijs. Nu raakt de arme man in dubio. Moet hij me haten om mijn ideeën of hoffelijk bedanken voor de fooi? Hij kijkt me vertwijfeld aan. Ik knipoog en verdwijn in de mensenmassa.
Verder lezen? Dit nummer is helaas uitverkocht, maar u kan het nummer binnenkort digitaal aankopen via de webshop.