Reportage
Jemen telt ongeveer tien miljoen lichte wapens op een bevolking van 23 miljoen. Hiermee is het wapenbezit het hoogste van alle landen in het Midden-Oosten. De regering heeft sinds 2007 serieuze stappen ondernomen om de wapenhandel aan banden te leggen, maar ondertussen bevinden de grootste wapenhandelaren zich in kringen rond de president. En dan is er ook nog de strijd tegen al-Qaida.
Gepubliceerd in 2010/1 Wetenschap en beleid
‘De soek van al-Jihana, tachtig kilometer ten oosten van San’a, daar moet je wezen,’ vertelt taxichauffeur Salih, terwijl hij met vaardige hand zijn auto door het drukke verkeer in de Jemenitische hoofdstad stuurt. Hij heeft — in navolging van profeet Mohammed — een met henna gekleurde rode baard. Om zijn middel draagt hij een goudgeborduurde gordel met daarin een jambiyya, een traditionele Jemenitische dolk. Salih is afkomstig uit Marib, een conservatieve provincie in het noordoosten van Jemen waar de macht van de stammen groot is. ‘Alles kun je in de soek van al-Jihana krijgen, niet alleen kalasjnikovs en pistolen, ook mijnen, handgranaten, bazooka’s, machinegeweren en zware artillerie. De rijkste stamleden en de machtigste sjeiks kopen het zwaarste geschut, maar elke man heeft een wapen nodig om zichzelf te kunnen verdedigen. Ik heb zelf twee geweren en een pistool.’
Sinds de oorlog tegen de Houthi-rebellen* in augustus 2007 een nieuwe fase inging, zijn de prijzen verdrievoudigd. Marwan al-Shatrayn bewaakt het huis waar ik verblijf. Hij is net terug van een bezoek aan al Jihana. ‘Twee jaar geleden betaalde ik voor een kalasjnikov 60.000 rial (180 euro), nu ligt de vraagprijs boven 150.000 rial.’ Toch heeft hij drie kalasjnikovs gekocht, een voor zichzelf en twee voor zijn vrienden. ‘In het weekend ga ik naar mijn dorp buiten San’a en de weg er naartoe is onveilig. Er zijn rovers en kidnappers. En als er in het dorp bloedwraak heeft plaatsgevonden is het er levensgevaarlijk. Maar dit geweer heb ik nodig voor de bruiloft van mijn vriend,’ besluit hij lachend. Want een bruiloft zonder geweerschoten en schietwedstrijdjes is geen echt feest op het platteland in Jemen.
Vrijwel elke man heeft een wapen in Jemen. Wapenbezit is diep verankerd in de tribale cultuur. Op zijn zesde verjaardag krijgt een jongen zijn eerste jambiyya. Een wapen is niet alleen nodig voor veiligheid en zelfverdediging, het is ook een belangrijk statussymbool. Vooral op het platteland in het zuiden en in de stammengebieden in het noordoosten leeft de traditie nog sterk. Niet toevalligerwijs zijn dat de gebieden waar de centrale regering de minste zeggenschap heeft en waar al-Qaida zich schijnt op te houden.
Verder lezen? Dit nummer is helaas uitverkocht, maar u kan het nummer binnenkort digitaal aankopen via de webshop.