Wetenschap
In het lichaam opgeslagen ervaringen kunnen via geur en smaak weer tot leven komen. Via opgetekende levensverhalen analyseert Marjo Buitelaar de invloed van zintuiglijke ervaringen op etnische en religieuze identiteitsvorming onder hoogopgeleide Marokkaanse migrantendochters.
Gepubliceerd in 2009/3 Het lichaam
Hoewel het ogenschijnlijk om toevallige herinneringen gaat, bevatten anekdotes over lichamelijke ervaringen interessante informatie over hoe iemand migratie heeft ervaren. De levensverhalen die vijfentwintig hoogopgeleide Marokkaanse migrantendochters mij vertelden in het kader van een onderzoeksproject naar de rol van de migratiegeschiedenis in hun identiteitsontwikkeling, bevatten tal van dit soort anekdotes. Veel vrouwen hadden het over ‘bibberen van de kou’ toen ik hun vroeg naar hun eerst indruk van Nederland. Ook was er een vrouw die vertelde hoe Nederlandse klasgenootjes haar kroeshaar betastten en hun arm tegen de hare hielden om huidsteinten te vergelijken. Een andere vrouw dacht onmiddellijk aan de enorme appel die een buurvrouw haar gaf. Zo’n grote appel had ze nog nooit gezien, laat staan dat ze hem helemaal in haar eentje mocht opeten. De indruk die het nuttigen van de vrucht destijds op haar maakte is tot op de dag van vandaag tastbaar: ze moet er vaak aan denken als ze een appel eet.
Vermoedelijk schuilt de kracht van de herinnering aan de imposante appel in het feit dat hierin de verwachtingen die de vrouw als kind koesterde ten aanzien van het nieuwe leven in Nederland worden samengebald. De smaak van appel is in het teken komen te staan van de hoop dat het leven in Nederland beter zou worden.
Evenzo past de herinnering van de vrouw wier nieuwsgierige klasgenootjes haar kroeshaar en armen betastten bij haar algemene waardering van de eerste jaren in Nederland: ze schetst haar verhaal in termen van een speels avontuur vol spannende ontdekkingen. Het bibberen van de kou, ten slotte, is een ervaring die veel terugkeert in categoriseringen van Marokko en Nederland als verschillende thuislanden.
Verder lezen? Dit nummer is helaas uitverkocht, maar u kan het nummer binnenkort digitaal aankopen via de webshop.
Noten
1. Zie bijv. E. Petridou, ‘The Taste of Home’, in: D. Miller (red.), Home Possessions. Material Culture Behind Closed Doors, Oxford/New York, 2001, pag. 87-104; D. Sutton, Remembrance of Repasts: An Anthropology of Food and Memory, Oxford, 2001.
2. L. Grinberg & R. Grinberg, Psychoanalytic Perspectives on Migration and Exile, New Haven/Londen, 1989, pag. 79; N. Naguib, ‘The Fragile Tale of Egyptian Jewish Cuisine: Food Memoirs of Claudia Roden and Colette Rossant’, Food & Foodways, 45, 2006, pag. 35-53, 36.
3. J. Holzman, ‘Food and Memory’, Annual Review of Anthropology, 35, 2006, pag. 361-378, 367- 4. Zie bijv. J. Bahloul, The Architecture of Memory. A Jewish-Muslim Household in Colonial Algeria, 1937-1962, Cambridge, 1996, pag. 104-5. Hier wordt een soortgelijk betoog gehouden over naar Frankrijk gemigreerde Algerijnse Joden.
5. M. Buitelaar, Van huis uit Marokkaans. Over verweven loyaliteiten van hoogopgeleide migrantendochters, Amsterdam, 2009, pag. 108-120. In dit boek werk ik de connotaties van Marokko met vrouwelijkheid verder uit.
6. S. Rushdie, Imaginary Homelands. Essays and Criticism 1981-1991, Londen, 1991.
7. vgl. I. Ang, ‘On Not Speaking Chinese: Postmodern Ethnicity and the Politics of Diaspora’, New Formations, 24, 1994, pag. 1-18.
8. Zie bijv. M. Foucault, Discipline & Punish. The Birth of the Prison, New York,1977; P. Bourdieu, Outline of a Theory of Practice, Cambridge/York, 1977.
9. M. Douglas, Natural Symbols. Explorations in Cosmology, Harmondsworth, 1970; V. Turner, Dramas, Fields and Metaphors: Symbolic Action in Human Society, Ithaca, New York, 1974.
10. J. Butler, Gender Trouble. Feminism and the Subversion of Identity, Londen/New York, 1990.
11. Zie bijv.J. W. Berry & D. Sam, ‘Acculturation and Adaptation’, in: J.W. Berry e.a. (red.), Handbook of Cross-Cultural Psychology. Vol. 3. Social Behavior and Applications, Needham Heights, 1997, pag. 291-326.