2008/3 Khomeini’s erfenis 1979-2009

Hoofdredactioneel

Mohammed is de producent en schepper van de koran. Dat zei de Iraanse denker Abdolkarim Soroush in een interview met ZemZem in 2007, toen Michel Hoebink met hem sprak over zijn boek The Expansion of Prophetic Experience. Het interview leidde tot een rel in Iran. Hoe en wat leest u in deze ZemZem, waarin we terugblikken op dertig jaar Islamitische Republiek Iran om de vraag te beantwoorden wat de Islamitische Revolutie teweeg heeft gebracht, in Iran en daarbuiten. 

Gert de Vries beschrijft zijn ontmoeting met ayatollah Khomeini in het Franse dorpje Neauphle-Ie-Château aan de vooravond van de revolutie. Hij kon wel kotsen van de zenuwen. Na de omverwerping van het regime van de sjah in Iran stichtte Khomeini een uniek politiek systeem, zonder politieke partijen en met een ongekend grote rol voor de geestelijkheid. Volgens Matthijs van den Bos is er zelfs dertig jaar later alom de onwil om het religieuze karakter van de Islamitische Republiek onder ogen te zien. 

Ronald Bos blikt in vogelvlucht terug op dertig jaar literatuur. Iraanse schrijvers kwamen in 1979 na het verdwijnen van de onderdrukking en censuur door de sjah na een korte lente van vrijheid opnieuw in een.nieuw ideologisch keurslijf terecht. Hetzelfde kan gezegd worden van de Iraanse cartoonisten. Herman Divendal legde drie Iraanse cartoonisten een aantal bijzondere vragen voor. Met Khomeini had Iran een politiek leider die tevens dichtte, en wel over onvoorwaardelijke liefde en wijn, zo blijkt uit een bijdrage van Asghar Seyed-Gohrab.

De revolutie was ook buiten Iran van invloed, en niet alleen op Hezbollah in Libanon, maar volgens Joas Wagemakers ook op soennitische bewegingen in het Midden-Oosten, hoewel vaak op een andere manier dan het regime in Iran had gehoopt. 

In Iran zelf sloot de politie afgelopen december het kantoor van mensenrechtenactiviste Shirin Ebadi in Teheran. Een reden kreeg Ebadi, die in 2003 de Nobelprijs voor de Vrede ontving, niet te horen. Maar ook Nederlandse NGO’s die in Iran actief zijn op het gebied van mensenrechten worden door het bewind in Teheran verdacht van regime change, schrijft Marcel van der Heijden. 

Wie in Nederland het Iran van de afgelopen dertig jaar met eigen ogen wil zien moet naar de foto-expositie van Kaveh Golestan in de Kunsthal Rotterdam. In ZemZem een portfolio van deze Iraanse Robert Capa. 

Toen Soroush in Nederland verbleef, was dat op uitnodiging van het International Institute for the Study of Islam in the Modern World (ISIM). Inmiddels is het ISIM opgeheven. Op de vraag waarom proberen we in dit nummer ook een antwoord te geven. 

Verder lezen? Dit nummer is helaas uitverkocht, maar u kan het nummer binnenkort digitaal aankopen via de webshop.