‘Arabisering’ van de islam in Mali

Wetenschap

Tot diep in de koloniale periode geschiedde de interpretatie van de islam in West-Afrika hoofdzakelijk aan de hand van gevestigde malikitische juridische werken. De opkomst van Arabischtalige madrassa’s sinds de jaren veertig heeft het theologische veld ingrijpend veranderd: islamitische geleerden die het Arabisch machtig zijn imponeren hun gehoor door te verwijzen naar koran en hadiths, in plaats van naar de traditionele malikitische juristen. Dinie Bouwman deed onderzoek naar de rol van het Arabisch in het islamitisch onderwijs in Mali.

Gepubliceerd in 2006/3 Islam in Afrika

Door de ‘arabisering’ van de islam in Mali worden in het hedendaagse islamitische discours de verhoudingen tussen traditioneel opgeleide en ‘gearabiseerde’ islamitische geleerden op scherp gezet, bijvoorbeeld als het gaat om kwesties zoals vrouwenbesnijdenis. De inzet van deze confrontatie is kennis van het Arabisch en het daarmee samenhangende vermogen tot interpretatie van de islamitische bronnen. Om deze ontwikkeling beter te begrijpen moet de geschiedenis van het islamitische onderwijs in deze regio van West-Afrika nader worden beschouwd.

Al in het begin van onze jaartelling ontstonden intensieve handelscontacten tussen gebieden in het huidige Mali (zie kaart 1) en Noord-Afrika, van Marokko tot Egypte. Na de opkomst van de islam in de zevende eeuw heeft deze zich met de handelswaar geleidelijk aan in West-Afrika verspreid. Met de handel werd ook het Arabisch als lingua franca en eerste geschreven taal in West-Afrika geïntroduceerd. De islam was voordelig voor de handel, omdat islamitische handelaren één wet deelden, de sharia, en één taal, het Arabisch. Moslims werden veelal als superieur beschouwd vanwege hun kennis van het schrift en hun welvaart vanwege de handel. Daarom bekeerden West-Afrikaanse handelaren zich in toenemende mate tot de islam. De heersers namen vaak geletterde moslims in dienst als secretarissen en adviseurs, en gingen zelf ook over tot de nieuwe godsdienst. Maar tot de late dertiende eeuw bleef de islam in West-Afrika een religie van heersers en handelaren. Pas vanaf de veertiende eeuw vonden op grote schaal ook bekeringen plaats in bredere lagen van de bevolking.¹

Verder lezen? Dit nummer is helaas uitverkocht, maar u kan het nummer binnenkort digitaal aankopen via de webshop.

Noten

1. Hatim M. Amiji, ‘Religion in Afro-Arab Relations: Islam and Cultural Change in Modern Africa’, Historical and Socio-cultural Relations between Black Africa and the Arab World from 1935 to the Present: Report and papers of the symposium organized by UNESCO in Paris from 25 to 27 July 1979, The General History of Africa. Studies and Documents 7, Parijs, 1984, pag. 105-106; Peter B. Clarke, West Africa and Islam: A Study of Religious Development from the 8th to the 20th Century, Londen, 1982, pag. 47- 48; Mervyn Hiskett, The Course of Islam in Africa, Edinburgh, 1994, pag. 92-94, 97; Nehemia Levtzion, Ancient Ghana and Mali, London, 1973, pag. 6; Nehemia Levtzion, ‘Toward a Comparative Study oflslamization’, in Nehemia Levtzion (red.), Conversion to Islam, New York, 1979, pag, 11, 1
2. Nehemia Levtzion, ‘Mamluk Egypt and Takrur (West Africa)’ in M. Sharon (red.), Studies in Islamic History and Civilization in Honour of David Ayalon, Leiden, 1986, pag. 185-186, 196-197.
3. Amiji, 1984, pag. 106; Louis Brenner, West African Sufi: The Religious Heritage and Spiritual Search of Cerno Bokar Saalif Taal, Londen, 1984, pag. 36-37; Louis Brenner, ‘Al-Hajj Sa’ad Umar Touré and the Islamic Educational Reform in Mali’ in Eckhard Breitinger en Reinhard Sander (red.), Language and Education in Africa, Bayreuth, 1986, pag. 9; Christopher Harrison, France and Islam in West Africa 1860-1960, Cambridge, 1988, pag. 51-52.
4. Brenner, 1986.
5. Louis Brenner, Controlling Knowledge: Religion, Power and Schooling in a West African Muslim Society, Bloomington [etc.], 2000, pag. 54-84; Lansiné Kaba, The Wahhabiyya: Islamic Reform and Politics in French West Africa, Evanston/ Illinois, 1974, pag. 135-139, 154-166.
6. Dinie Bouwman, Throwing Stones at the Moon. The Role of Arabic in Contemporary Mali, ongepubliceerd proefschrift, Universiteit Leiden, 2005, pag. 11-14, 20-21, 25-27, 50.
7. Idem, hoofdstuk 4.1.
8. Idem, hoofdstuk 2.
9. Idem, hoofdstuk 4.1.
10. Idem, hoofdstuk 4.2.
11. Jean-Loup Amselle, ‘Le Wahhabisme à Bamako (1945-1985)’, Canadian Journal of African Studies 19, 1985, pag. 345-348; Louis Brenner, ‘Constructing Muslim Identities in Mali’ in Louis Brenner (red.), Muslim Identity and Social Change in Sub-Saharan Africa, Londen, 1993, pag. 61-65; Kaba, 1974: pag. ix, 3-5; Mo- hammad Hashim Kamali, ‘Law and Society’ in John L. Esposito (red.), The Oxford History of Islam, Oxford, 1999, pag. 299.
12. Bouwman, 2005, hoofdstuk 4.2, hoofdstuk 7.5-7.6.
13. Bouwman, 2005, hoofdstuk 7.6.
14. Bouwman, 2005, hoofdstuk 7.6.