Gepubliceerd in 2009/2 Verkiezingen in Afghanistan
In Afghanistan wordt de staat door diverse donoren gezien als de sleutel tot veiligheid en ontwikkeling. Bertine Kamphuis betoogt dat de afhankelijkheid van donoren de achilleshiel is van de staatsopbouw.
Falende, fragiele en in elkaar gestorte staten zijn in het veiligheidsdenken sinds 9/II voedingsbodems én trainingscentra voor terroristen. Het Talibanregime, als gastheer van Osama bin Laden, werd na de aanslagen op de Twin Towers gezien als een acute bedreiging voor de Amerikaanse en internationale veiligheid, die militair ingrijpen legitimeerde. De Noordelijke Alliantie mocht de – door de Amerikanen georkestreerde – overwinning op de Taliban opeisen. Zo konden de Verenigde Staten voorkomen dat Amerikaanse soldatenlevens onnodig op het spel werden gezet en leek een snel vertrek van hun troepen gegarandeerd. Maar de Noordelijke Alliantie was te gefragmenteerd en verzwakt om het machtsvacuüm te vullen. [1] Voor ze het wist, was de regering-Bush, tegen haar zin in, toch verzeild geraakt in een staatsopbouwmissie.
Bijval voor de aandacht voor de staat kwam uit de hoek van ontwikkelingssamenwerking. ‘Het is verlicht eigenbelang om instabiliteit in de wereld te bestrijden,’ [2] aldus bijvoorbeeld het Nederlandse fragiele-statenbeleid. Het opbouwen van de staat heeft sindsdien prioriteit, als sleutel tot ontwikkeling én veiligheid. Twee tendensen spelen hierbij een belangrijke rol. Ten eerste was de ‘vrije markt’ uit en kwam ‘goed bestuur’ in. Maar met goed bestuur als voorwaarde voor hulp vielen juist die landen waar de grootste ontwikkelingsproblemen lagen buiten de boot. Onder het motto ‘zonder veiligheid geen ontwikkeling en vice versa’ kwam vervolgens het bijdragen aan menselijke veiligheid op de ontwikkelingsagenda te staan. De stap naar staatsopbouw werd makkelijk gemaakt.
In Afghanistan schaarden verschillende donoren zich achter deze agenda van staatsopbouw. Een centrale aanname was, en is, dat externe steun voor het opbouwen van een sterke, legitieme moderne staat via de interim/transitie en nu gekozen regering-Karzai de beste manier is om de voorwaarden te scheppen voor duurzame vrede, stabiliteit en economische ontwikkeling. [3] Is juist deze afhankelijkheid van donoren en buitenlandse troepen niet de achilleshiel van de staatsopbouw? En sluit deze externe, internationale agenda wel aan bij de Afghaanse werkelijkheid?
Verder lezen? Dit nummer is helaas uitverkocht, maar u kan het nummer binnenkort digitaal aankopen via de webshop.
Noten
[1] Barnett R. Rubin, The Fragmentation of Afghanistan: State Formation and Collapse in the International System, New Haven, London, 2002 (tweede editie), pag. XXXI. De toenadering tussen de Noordelijke Alliantie en de koningsgezinden, waar de Amerikanen op gehoopt hadden, kwam dan ook niet tot stand. Sterker nog, de zwakke allianties leken uiteen te vallen.
[2] Nederlandse ministerie van Buitenlandse Zaken, Veiligheid en ontwikkeling in fragiele staten: Strategie voor de Nederlandse inzet 2008–2011 , november 2008, pag.3.
[3] Barakat et al., A Strategic Conflict Assessment of Afghanistan, York, november 2008, pag.29.